5 sai lầm an toàn lao động tại công trường và cách phòng tránh

Trong các công trường xây dựng, an toàn lao động là quy định bắt buộc. Đây là yếu tố quan trọng bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người lao động và đảm bảo tiến độ thi công. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn có hàng loạt sai lầm nghiêm trọng về an toàn lao động tại công trường diễn ra mỗi ngày – đôi khi xuất phát từ chính sự chủ quan, thói quen hoặc lơ là giám sát. Những sai lầm tưởng chừng nhỏ nhặt này lại có thể dẫn đến hậu quả lớn: tai nạn, chậm tiến độ, tổn thất tài sản, thậm chí là mất mát về con người.

Trong bài viết này, Bảo vệ Việt Dũng sẽ chỉ ra 5 sai lầm phổ biến nhất về an toàn lao động mà các công trường hiện nay rất dễ mắc phải, đồng thời đề xuất giải pháp giúp doanh nghiệp và đội ngũ thi công cải thiện hiệu quả công tác quản lý an toàn. Nếu bạn đang là chủ đầu tư, nhà thầu hay chỉ huy công trình thì đừng bỏ qua.

Vì sao công tác an toàn lao động tại công trường vẫn thường bị xem nhẹ?

Ai làm việc trong lĩnh vực này cũng hiểu rằng an toàn lao động tại công trường là yếu tố sống còn. Thế nhưng, thực tế cho thấy nhiều đơn vị thi công vẫn mắc sai lầm khi đánh giá thấp vai trò của công tác này. Có những lý do tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hàng loạt tai nạn đáng tiếc.

Thứ nhất, nhiều công trường có kiểu “tôi đã làm việc này bao nhiêu năm nay rồi”, khiến công nhân và cả đội ngũ quản lý có tâm lý chủ quan. Họ cho rằng “trước giờ vẫn làm như thế, không sao đâu”, từ đó bỏ qua các bước kiểm tra thiết bị bảo hộ, không tuân thủ quy trình an toàn cơ bản.

Thứ hai, áp lực tiến độ là một vấn đề nan giải. Khi chủ đầu tư và nhà thầu bị ràng buộc bởi các mốc thời gian bàn giao, yếu tố an toàn rất dễ bị “bỏ qua” để đổi lấy tốc độ thi công. Việc rút ngắn thời gian đào tạo, bỏ qua kiểm định máy móc hay lược bớt khâu giám sát là điều diễn ra phổ biến ở không ít công trình.

Ngoài ra, cũng không thể không nhắc đến việc thiếu người giám sát chuyên trách. Nhiều công trình nhỏ và vừa không có nhân sự chuyên môn về an toàn lao động mà thường kiêm nhiệm, hoặc thậm chí là… không có ai kiểm tra cả.

Tất cả những yếu tố này kết hợp lại khiến an toàn trở thành một khâu bị coi nhẹ – cho đến khi sự cố xảy ra. Khi đó, cái giá phải trả không chỉ là tài sản mà còn là con người.

Sai lầm 1 – Không trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ cá nhân

Sai lầm phổ biến và nguy hiểm nhất tại công trường chính là việc không trang bị đầy đủ hoặc không sử dụng đúng thiết bị bảo hộ cá nhân. Mũ bảo hộ, kính che mặt, găng tay, giày bảo hộ, dây đai an toàn, khẩu trang… là những vật dụng bắt buộc trong nhiều hạng mục thi công. Tuy nhiên, trên thực tế, chúng thường bị xem nhẹ hoặc sử dụng không đúng cách.

Nhiều công nhân cho rằng mang đồ bảo hộ “vướng víu, nóng nực, khó làm việc” nên sẵn sàng bỏ qua. Một số khác lại sử dụng thiết bị không đúng quy chuẩn – như mũ nứt vỡ, giày mòn đế, dây đai rách… khiến hiệu quả bảo vệ gần như bằng không.

Tệ hơn, một số công trình còn không cung cấp đầy đủ những trang bị này cho lực lượng thi công, hoặc chỉ trang bị cho “đủ hình ảnh” khi có công tác kiểm tra. Điều này không chỉ vi phạm quy định của Luật An toàn lao động, mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn nghiêm trọng bất cứ lúc nào.

Lời khuyên:

• Chủ đầu tư và nhà thầu cần kiểm tra và cung cấp bộ bảo hộ đúng tiêu chuẩn cho từng vị trí làm việc.
• Tổ chức kiểm tra trang bị an toàn trước mỗi ca làm việc, có biên bản đối chiếu và thay thế định kỳ.
• Tăng cường truyền thông nội bộ về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc mang đúng, đủ thiết bị bảo hộ.

Một công trường có thể không cần quá hiện đại, nhưng tuyệt đối không thể thiếu những thiết bị tối thiểu để bảo vệ an toàn tính mạng cho người lao động.

Sai lầm 2 – Không tổ chức huấn luyện an toàn định kỳ

Không ít công trường hiện nay chỉ tổ chức huấn luyện an toàn lao động theo kiểu “đối phó” – làm cho có, làm một lần đầu công trình rồi bỏ qua các đợt nhắc lại, cập nhật sau đó. Đây chính là lỗ hổng lớn dẫn đến tình trạng công nhân thiếu kỹ năng xử lý sự cố, hoặc không biết cách phản ứng khi gặp nguy hiểm.

Nhiều tai nạn nghiêm trọng xảy ra không phải vì thiếu trang thiết bị, mà vì người lao động không được hướng dẫn kỹ lưỡng cách sử dụng thiết bị, cách làm việc tại độ cao, di chuyển vật liệu nặng, thao tác với hệ thống điện, hoặc quy trình sơ cứu ban đầu.

Ngoài ra, ở các công trình có điều chuyển công nhân thường xuyên, việc bỏ qua khâu huấn luyện đầu vào cho người mới lại càng làm tăng nguy cơ mất an toàn. Những người chưa từng làm việc trong môi trường đặc thù như xây dựng, giàn giáo, đổ bê tông… sẽ rất dễ mắc lỗi nếu không được đào tạo bài bản.

Lời khuyên:

• Xây dựng kế hoạch huấn luyện an toàn định kỳ cho toàn bộ công nhân và kỹ thuật viên, ít nhất mỗi 3–6 tháng.
• Có bài kiểm tra đầu vào và yêu cầu công nhân mới phải hoàn thành khóa học an toàn cơ bản trước khi làm việc.
• Kết hợp giữa lý thuyết và thực hành tình huống thực tế: xử lý khi có cháy, ngã giàn giáo, rơi vật liệu, điện giật…

Một đội thợ được huấn luyện tốt không chỉ làm việc an toàn hơn mà còn chủ động nhận biết và phòng tránh rủi ro – điều mà mọi công trình đều rất cần.

Sai lầm 3 – Bỏ qua việc đánh giá rủi ro trước khi thi công

Công tác đánh giá rủi ro trước khi thi công thường bị xem là việc “không cần thiết” hoặc “mất thời gian”. Tuy nhiên, chính sự chủ quan này lại là nguyên nhân khiến không ít sự cố nguy hiểm xảy ra ngay từ những bước đầu triển khai – khi công trường chưa có biện pháp bảo vệ đầy đủ, hoặc điều kiện hiện trường chưa được kiểm tra kỹ.

Có thể bạn nghĩ: “Chỉ cần làm đúng quy trình kỹ thuật là được”. Nhưng trên thực tế, mỗi công trình có những yếu tố rủi ro riêng: nền đất yếu, khu vực gần đường điện cao thế, điều kiện thời tiết bất lợi, môi trường làm việc chật hẹp, có người dân sinh sống gần khu vực thi công… Tất cả những yếu tố này đều cần được đánh giá cẩn trọng để đưa ra phương án phòng ngừa phù hợp.

Một ví dụ điển hình: Nếu không khảo sát kỹ hiện trạng mặt bằng, đội thi công có thể cho xe cơ giới hoạt động gần hố móng chưa gia cố – nguy cơ sập đất, lật xe là rất lớn. Hoặc thi công trong khu dân cư mà không có kế hoạch bảo vệ người đi đường – hậu quả có thể là tai nạn ngoài ý muốn.

Có thể bạn cũng sẽ quan tâm tới nội dung này: Những rủi ro thường gặp tại công trình và giải pháp bảo vệ hiệu quả

Lời khuyên:

• Thực hiện đánh giá nguy cơ – rủi ro – biện pháp kiểm soát cho từng hạng mục công việc trước khi triển khai.
• Có biểu mẫu checklist rủi ro để tổ đội thi công rà soát trước mỗi giai đoạn.
• Mời chuyên gia an toàn hoặc kỹ sư hiện trường cùng tham gia khảo sát và lập kế hoạch bảo vệ.

Đánh giá rủi ro không chỉ là quy định trên giấy tờ, mà là lớp phòng ngự đầu tiên giúp bảo vệ tính mạng và tài sản tại công trường.

Sai lầm 4 – Thiếu biển cảnh báo và phân luồng giao thông trong công trường

Một công trường xây dựng an toàn không thể thiếu hệ thống biển báo, rào chắn và phân luồng giao thông nội bộ rõ ràng. Vậy mà, trong thực tế, rất nhiều công trình – đặc biệt là các dự án vừa và nhỏ – lại xem nhẹ yếu tố này. Hậu quả là tình trạng người dân đi ngang công trường, xe tải đan xen với công nhân thi công, vật tư để ngổn ngang… xảy ra như cơm bữa.

Khi không có biển cảnh báo khu vực nguy hiểm, báo hiệu công việc đang diễn ra hoặc rào chắn khu vực cấm vào khiến nguy cơ tai nạn tăng cao, không chỉ với người lao động mà cả với người qua đường. Trường hợp tai nạn xảy ra, trách nhiệm thường thuộc về đơn vị thi công – kéo theo thiệt hại lớn về cả tài chính và uy tín.

Ngoài ra, trong nội bộ công trường, nếu không phân làn giao thông hợp lý cho xe nâng, xe ben, người đi bộ… sẽ rất dễ dẫn đến va chạm, rối loạn luồng di chuyển và mất kiểm soát trong giờ cao điểm.

Lời khuyên:

• Lắp đặt đầy đủ biển cảnh báo bằng hình ảnh, chữ viết, đèn nháy tại các vị trí dễ xảy ra nguy hiểm.
• Rào chắn tạm thời, phân cách khu vực làm việc – kho vật liệu – đường đi lại.
• Có sơ đồ phân luồng nội bộ công trường, thông báo cho toàn bộ công nhân và tài xế xe vận chuyển.

Khi công trường được tổ chức khoa học, có biển báo và phân luồng hợp lý, hiệu suất làm việc được nâng cao – và quan trọng nhất, mọi người đều an toàn.

Có thể bạn cũng sẽ quan tâm tới nội dung này: Quy trình xử lý sự cố hỏa hoạn tại công trường dành cho bảo vệ

Sai lầm 5 – Không có người giám sát an toàn chuyên trách

Một công trường có thể có đầy đủ thiết bị bảo hộ, quy trình thi công rõ ràng, thậm chí là kế hoạch đánh giá rủi ro… nhưng nếu thiếu cán bộ an toàn chuyên trách, tất cả vẫn có thể trở nên vô nghĩa.

Thực tế cho thấy, rất nhiều đơn vị thi công – đặc biệt là các nhà thầu phụ, tổ đội nhỏ – thường giao nhiệm vụ giám sát an toàn cho một người kiêm nhiệm, thậm chí không hề có ai đảm nhận vai trò này. Điều này khiến các sai sót không được phát hiện kịp thời, vi phạm an toàn trở thành chuyện bình thường, và khi tai nạn xảy ra thì không ai chịu trách nhiệm trực tiếp.

Người giám sát an toàn không chỉ là người “nhắc nhở” công nhân đội mũ, buộc dây đai, mà còn phải:

• Theo dõi toàn bộ hoạt động thi công,
• Kiểm tra tính tuân thủ theo từng ca làm việc,
• Dự đoán và xử lý trước các nguy cơ tiềm ẩn,
• Ghi nhận và báo cáo các sự cố, gần sự cố (near-miss),
• Đề xuất cải tiến an toàn ngay tại hiện trường.

Lời khuyên:

• Mỗi công trình, dù lớn hay nhỏ, cần bố trí ít nhất 01 cán bộ an toàn lao động chuyên trách.
• Với công trình lớn, cần có lực lượng giám sát ATLĐ theo ca và theo khu vực.
• Ưu tiên tuyển dụng hoặc thuê ngoài những người có chứng chỉ nghiệp vụ an toàn lao động, hiểu rõ môi trường xây dựng.

Không có người giám sát an toàn giống như thi công trong bóng tối – bạn không biết nguy cơ ở đâu, và chỉ biết đến nó khi mọi chuyện đã quá muộn.

Lời kết

An toàn lao động tại công trường không chỉ là một yêu cầu pháp lý, mà còn là đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm nhân văn của mọi chủ đầu tư, nhà thầu, chỉ huy công trình và từng người lao động. Những sai lầm tưởng chừng nhỏ nhặt – như thiếu một chiếc dây đai, bỏ qua một buổi huấn luyện, hay không treo một tấm biển cảnh báo – đôi khi lại trở thành ngòi nổ dẫn đến tai nạn nghiêm trọng, thậm chí là thảm họa.

Một công trình thi công hiệu quả là công trình không chỉ đạt tiến độ, mà còn đảm bảo không có ai phải đánh đổi bằng máu, nước mắt và sự hối tiếc.

Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất – từ chiếc mũ bảo hộ cho tới quy trình kiểm tra mỗi ca – để tạo dựng một môi trường thi công an toàn, văn minh và chuyên nghiệp. Và trên hết, hãy luôn ghi nhớ: chi phí cho an toàn luôn rẻ hơn rất nhiều so với cái giá phải trả cho một vụ tai nạn.